Design thinking in academisch onderwijs

Online onderwijs, waar begin je?

Design thinking of ontwerpgericht werken is een probleemoplossende methode die heel geschikt is om complexe ('wicked') problemen aan te pakken. De methode komt uit de engineering en is inmiddels breed relevant gebleken, inclusief voor de sociale disciplines (e.g., Owen, 2007). Ook het onderwijs kan veel baat hebben bij ontwerpgericht werken. Zo kan het studenten helpen bij het interdisciplinair oplossen van complexe problemen (e.g., Razzouk en Shute, 2012).

In dit artikel lees je meer over wat design thinking is, hoe dit al wordt toegepast bij de Faculteit Recht, Economie, Bestuur & Organisatie van de Universiteit Utrecht en wat je kunt doen als je er zelf mee aan de slag wilt in je eigen onderwijs.

Wat is design thinking?

Design thinking is een niet-lineair iteratief proces om stakeholders te begrijpen, aannames uit te dagen, problemen te herdefiniëren en innovatieve oplossingen te creëren en testen. Er zijn meerdere modellen en representaties die design thinking beschrijven en het proces wordt meestal in verschillende fases verdeeld. In het veel gebruikte model van de Stanford Design School worden vijf fases onderscheiden waar de ontwerper naar behoefte iteratief door heen en weer kan stappen (e.g., d.school, 2010).

  1. Empathize: In deze fase is het doel om de gebruiker of stakeholder en zijn of haar behoeften te begrijpen. Dit doe je door middel van onderzoek, interviews, observaties en andere vormen van inleving.
  2. Define: In deze fase formuleer je het probleem dat je wilt oplossen. Dit doe je door de inzichten uit de vorige fase te combineren en te vertalen naar een duidelijk probleemstatement of ontwerpuitdaging, bijvoorbeeld in een ‘How Might We…’ vraag.
  3. Ideate: In deze fase genereer je creatieve ideeën voor oplossingen voor het gedefinieerde probleem. Dit doe je door middel van brainstormsessies, mindmapping en andere vormen van creativiteitsbevordering.
  4. Prototype: In deze fase bouw je prototypes van je ideeën. Dit helpt je om je ideeën concreter te maken en te verfijnen.
  5. Test: In deze fase test je je prototypes met de gebruiker of stakeholder, bijvoorbeeld in een pilot, experiment of door feedback gesprekken. Dit helpt je om te bepalen of je oplossingen echt aansluiten bij de behoeften.
Grafische weergave van ontwerpgericht werken
Figuur 1: de verschillende proces fases van ontwerpgericht werken (d.school, 2010; figuur: University of Illinois).

Voordelen van design thinking

Design thinking biedt een aantal voordelen ten opzichte van sommige andere probleemoplossende methoden (e.g., Lewis et al., 2020). Zo richt het zich expliciet op de gebruiker en zet deze centraal in het proces. Dit vergroot de kans dat oplossingen echt aansluiten bij de behoefte van de gebruiker. Daarnaast stimuleert design thinking creativiteit en innovatie, wat de weg vrijmaakt voor nieuwe en baanbrekende oplossingen. De iteratieve opzet stimuleert voortdurende bijsturing in het proces (e.g., Schön, 1983).

Een kernaspect van design thinking is dat verschillende soorten kennis worden geïntegreerd: het vraagt om een interdisciplinaire of zelfs transdisciplinaire benadering van vraagstukken. Dit sluit goed aan bij de ambitie van de Universiteit Utrecht om verschillende disciplines te verbinden en studenten te leren om inter- en transdisciplinair te werken.

Ook is design thinking bij uitstek geschikt om de meest uitdagende problemen van de maatschappij te helpen oplossen (e.g., von Thienen et al, 2014). Cruciaal dus om design thinking vaardigheden en kennis in ons curriculum op te nemen.

Toepassing in het werkveld Recht, Economie, Bestuur en Organisatie

Ontwerpgericht werken wordt binnen het werkveld van de disciplines Recht, Economie, Bestuur en Organisatie op verschillende manieren toegepast. Het nieuwe vakgebied Public Design laat zien hoe men op een systematische wijze toe kan werken naar oplossingen voor de vraagstukken in de bestuurs- en organisatiewetenschap (Bason, 2017). Binnen Rechten wordt in het opkomende vakgebied Legal Design de ontwerp-methodiek toegepast in het ordenen, oplossen én presenteren van juridische vraagstukken (Perry-Kessaris 2019). Binnen Economie staat Design Thinking centraal in het sterk opkomende entrepreneurship onderwijs wereldwijd. Design Thinking en aanverwante methodes zoals Lean startup worden beschouwd als essentiële tools om een meer innovatieve en ondernemende economie te stimuleren (Sarooghi et al., 2019). 

Design thinking in het onderwijs

Studenten binnen elke academische discipline hebben baat bij design thinking als competentie, omdat het kan helpen bij het interdisciplinair oplossen van complexe problemen. Het is een manier van denken die domeinonafhankelijk toegepast kan worden. 

In het onderwijs van de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie (REBO) zijn de componenten onderzoek, theorie en analyse sterk ontwikkeld, maar er is relatief weinig aandacht voor de creatie en vormgeving van oplossingen volgens de principes van ontwerpgericht werken. Studenten kunnen de kennis en vaardigheden van design thinking echter goed kunnen gebruiken. Als onderdeel van het USO-project ‘Ontwerpen als competentie van REBO-studenten’ is daarom onderzocht hoe ontwerpgericht werken vorm krijgt binnen de drie REBO departementen.

Voorbeelden

In het curriculum van REBO zitten een aantal vakken waar design thinking toegepast wordt. Deze vakken kunnen als illustratie gezien worden voor hoe design thinking in het onderwijs vorm kan krijgen. Bekijk hieronder drie voorbeelden.

Wat kan ik zelf met Design thinking in mijn onderwijs of opleiding?


Online community

Om docenten, opleidingscoördinatoren en onderzoekers op weg helpen, is er een online community opgericht: Design Thinking for REBO. Deze is in eerste instantie gericht op REBO-docenten binnen de Universiteit Utrecht, maar ook andere docenten en geïnteresseerden zijn van harte welkom. Binnen deze community wisselen we van gedachten over hoe je design thinking kunt toepassen in onderwijs (of onderzoek). Deze MS Teams repository geeft een overzicht van informatiebronnen. Zo vind je er achtergrond literatuur over design thinking in het algemeen en specifiek voor de REBO disciplines. Ook vind je er onderwijs materialen, zoals slide decks, welke als voorbeeld kunnen dienen voor hoe design thinking te integreren is in het onderwijs. 
Meld je aan voor de community in MS Teams: Design Thinking for REBO. 

UU-projecten en initiatieven met een aanpak gerelateerd aan design thinking

Overige bronnen

Meer informatie over design thinking:

Contact en meer informatie

Wil je meer weten over de uitkomsten van het USO-project of sparren over design thinking in je eigen onderwijs? Neem dan contact op met het projectteam:

Auteurs

Referenties

Bason, C. (2017). Leading public design: Discovering human-centred governance. Bristol UK: Policy Press.

d.school, An Introduction to Design Thinking PROCESS GUIDE, 2010.

Lewis, J. M., McGann, M., & Blomkamp, E. (2020). When design meets power: Design thinking, public sector innovation and the politics of policymaking. Policy & Politics, 48(1), 111-130.

Owen, C. (2007). Design thinking: Notes on its nature and use. Design research quarterly, 2(1), 16-27.

Perry-Kessaris, Amanda. 2019. “Legal Design for Practice, Activism, Policy, and Research.” Journal of Law and Society 46 (2): 185–210.

Razzouk, R., & Shute, V. (2012). What is design thinking and why is it important?. Review of educational research, 82(3), 330-348.

Sarooghi, H., Sunny, S., Hornsby, J., & Fernhaber, S. (2019). Design thinking and entrepreneurship education: Where are we, and what are the possibilities? Journal of Small Business Management, 57 (S1), 78-93.

Schön, D. A. (1983). The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action. Basic Books.

von Thienen, J., Meinel, C., & Nicolai, C. (2014). How design thinking tools help to solve wicked problems. Design thinking research: Building innovation eco-systems, 97-102.