Vita Titl over hoe zijn fascinatie voor politiek tot vernieuwend economisch onderzoek leidt
In deze rubriek zijn UUCePP onderzoekers geïnterviewd door Elisabetta Manunza en Fredo Schotanus. Vandaag is universitair docent Vita Titl aan het woord.
'Wie' en 'wat' ben jij?
Mijn naam is Vitezslav (Vita) Titl en ik kom uit Tsjechië. Vorig jaar heb ik mijn doctoraat in economie behaald aan de KU Leuven met een dissertatie over “The role of political connections and institutions in public procurement: Evidence from Czech administrative data”. Een groot deel van het laatste jaar van mijn doctoraat werkte ik op Bocconi University en Princeton University. Sinds november 2020 ben ik universitair docent Recht & Economie aan de Universiteit Utrecht en ook lid van het Centre for Public Procurement.
Momenteel woon ik nog in Brussel, samen met mijn partner Aniek, die statistica is en werkt voor een farmaceutische start-up. Na de Covid-crisis zouden we graag naar Utrecht of omgeving verhuizen. De crisis is dus in ieder geval een kans voor ons om onze tijd te nemen voor het kiezen van een nieuwe woonplaats.
Ik ben gefascineerd door politiek en sport. Het eerste heeft mogelijk te maken met de politieke kwesties in mijn land, dat een nog relatief recente overgang heeft doorgemaakt van een communistisch regime naar een democratische, kapitalistische samenleving. Mijn grote belangstelling voor de politiek helpt mij bij mijn onderzoek dat in nauw verband staat met corruptie, kwaliteitsbeheer, enzovoort.
Mijn andere hobby’s zijn onder andere skiën, hardlopen, tennis en vroeger ook golf. Twee jaar geleden heb ik een marathon in Stockholm gelopen, maar ik weet niet zeker of ik zo’n extreme vorm van hardlopen nog eens ga doen.
Waar werk je aan, en waarom?
Ik doe onderzoek naar de effectiviteit en efficiëntie van de markt voor overheidsopdrachten met een speciale focus op de impact die regelgeving en corruptie daarop hebben. De markt voor overheidsopdrachten vertegenwoordigt een zevende van het bruto binnenlands product in ontwikkelde landen (ongeveer een vijfde in Nederland). Dat maakt deze markt uit maatschappelijk oogpunt buitengewoon belangrijk.
Met veel plezier werk ik momenteel aan de twee volgende projecten. Het eerste is een samenwerking met Bruno Baranek en Leon Musolff van Princeton University en wordt ondersteund door het Weiss Fund van Harvard University (genaamd “E-Procurement and Collusion: Evidence from Ukraine”). Het doel is na te gaan hoe online monitoring door de samenleving collusie en aanbestedingsresultaten beïnvloedt. We maken gebruik van datasets uit Oekraïne, waar in 2015 een nieuw e-procurement systeem met een uitgebreid online monitoringsplatform werd geïntroduceerd die de mogelijkheid geeft aan circa 30 NGOs en burgers om aanbestedingen te beoordelen. De resultaten van deze monitoring worden door de Oekraïense autoriteiten gebruikt en wanneer wangedrag wordt geconstateerd, kunnen bedrijven een boete krijgen en van de markt worden geweerd. Dankzij een dergelijk online monitoringsysteem en datatransparantie kunnen gemotiveerde burgers taken in plaats van de overheid uitvoeren.
Voor het tweede project (“The Role of Institutional Factors and Information in Public Procurement Markets”) heb ik een grant van 5 jaar ontvangen van de Czech Science Foundation. In dit project ga ik onderzoeken wat de rol is van de wettelijke eis dat ten minste twee offertes moeten worden opgevraagd voor aanbestedingen en de rol van (een gebrek aan) informatie op de markt voor overheidsopdrachten. In Centraal-Oost-Europa (en bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten) wordt een groot deel van de overheidsopdrachten toegewezen aan de enige bieder - in Tsjechië is dat ongeveer een vijfde van alle overheidsopdrachten. Dit betekent dat er dan de facto geen concurrentie is. Het enige bedrijf dat zijn bod heeft ingediend, is ook de winnaar. Intuïtief lijkt dit vaak niet optimaal. Met minder concurrentie kan men hogere prijzen en/of slechtere kwaliteit verwachten. Aan de andere kant is een dergelijke eis lastig als er maar één mogelijke leverancier is en kan het langdurige samenwerking (die tot meer effectiviteit en efficiëntie kan leiden) in de weg staan.
Om de effecten van een dergelijke wettelijke eis vereiste te begrijpen, zal ik de hervorming uit Tsjechië gebruiken. Deze vraag wil ik empirisch beantwoorden in dit project. In het tweede deel van het project analyseren we in welke mate bedrijven op de hoogte zijn van relevante overheidsopdrachten en aanbestedingsdiensten op de hoogte zijn van potentieel goede aanbieders. Vervolgens zullen we bekijken of een potentieel gebrek aan zulke informatie leidt tot een lager aantal inschrijvingen en bij gevolg tot lagere prijzen en een betere kwaliteit.
Wat ik erg leuk vind aan dit onderzoek, is het belang ervan voor beleidsvorming. De bevindingen en de beleidsaanbevelingen die uit beide projecten worden afgeleid, moeten, indien uitgevoerd, resulteren in aanzienlijke besparingen en/of een efficiëntere publieke sector.
Waar kom je elke ochtend voor uit bed ? En is dat anders wegens de COVID-19 crisis?
Ik slaap nooit echt uit. Ik geniet van mijn werk, dus ik sta er graag voor op. De Covid-crisis heeft hier niet veel aan veranderd. Ik slaap niet langer, maar ik ben blij om dagelijks 1,5 uur minder in het openbaar vervoer te zitten, en in plaats daarvan wat langer te kunnen werken.
Is er toch iets dat jij in deze veranderende omstandigheden waardeert?
Ik zie twee kansen. Door de crisis zouden bezuinigingen nodig kunnen zijn, en daarom zijn belastingbetalers en politici wellicht meer geïnteresseerd in ons onderzoek. Ze zullen hopelijk meer interesse hebben in goed onderzoek dat laat zien hoe ze publieke middelen effectief kunnen besteden. Bovendien was er, vooral in het begin van de crisis, behoefte aan verschillende noodprocedures in plaats van standaard aanbestedingsprocedures. In deze procedures hebben overheidsfunctionarissen en politici een grotere discretie, en is toezicht vaak beperkter. Het zou interessant zijn te bestuderen wat de gevolgen hiervan zijn.
Na de crisis moeten we terug naar ons oude leven of juist niet?
Dit is een ‘million dollar question’ (misschien zelfs een biljoen dollar). De belastinginkomsten van regeringen zullen mogelijk krapper worden dan we de afgelopen jaren gewend waren. Tegelijkertijd zullen we moeten investeren om de groei te herstellen. De effectiviteit van deze publieke investeringen en de keuzes die hierbij gemaakt worden, bijvoorbeeld gerelateerd aan duurzaamheid en ondersteuning van innovatie, zullen cruciaal zijn. Ten slotte zullen de openbare investeringen ook potentiële kansen bieden voor corrupte bedrijven of personen. Dat is waar mijn onderzoek om de hoek komt kijken. We moeten zorgen dat mogelijke belangenconflicten leveranciers diskwalificeren en dat er goede, duidelijke regels zijn.
Noem je grootste ambitie of je mooiste droom (of allebei)?
Mijn uiteindelijke doel is dat de beleidsimplicaties die uit mijn onderzoek voortkomen, worden geïmplementeerd. Daarom werk ik met think-tanks die me helpen mijn bevindingen onder een breder publiek te brengen en heb ik ook contact met politici die mijn adviezen willen horen. Momenteel schrijf ik een beleidsrapport voor het Europees Parlement. Zulke dingen helpen me enorm om gemotiveerd te blijven, omdat ik geloof dat er dan een kans is dat de problemen die ik in mijn onderzoek tegenkom in de nabije toekomst kunnen worden verbeterd of opgelost.
Noem het boek / denker dat het meest indruk op je heeft gemaakt, je heeft gevormd, je nog 100 keer zou willen lezen en waarom?
Ik denk niet dat ik zo'n boek of denker heb, dus ik noem liever een echt interessant boek dat ik relatief recent heb gelezen. Het heet Sapiens: A Brief History of Humankind door Yuval Noah Harari, een Israëlische historicus die werkzaam is aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Ik weet dat het boek niet erg werd gewaardeerd door andere historici en antropologen. Maar ik zie het niet als een academisch werk. Voor mij was het een fascinerend boek, vol interessante inzichten (ze waren nieuw voor mij).
En ja, ik moet toegeven dat ik misschien wat te veel tijd heb besteed aan het lezen van Harry Potter toen ik jong was. Ik heb alle 7 boeken misschien wel bijna 100 keer gelezen.