Nationale veiligheid en vitale infrastructuur

De aandacht voor het beschermen van veiligheidsbelangen bij overheidsaankopen is in de laatste jaren exponentieel gegroeid. Dramatische geopolitieke ontwikkelingen aan de Oostgrens van de Europese Unie en de Covid-19 pandemie hebben in een razend tempo de bewustwording versterkt over risico’s van spionage en geopolitiek onwenselijke afhankelijkheden die tevens de bevoorrading van essentiële en vitale goederen en diensten in gevaar kunnen brengen.

Er lijkt inmiddels een consensus te bestaan dat we in Nederland minder ‘naïef’ moeten zijn in het gebruik van apparatuur en technologie afkomstig uit landen met andere geopolitieke belangen in de vitale infrastructuur. In 2018 constateerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid dat dergelijke gevoelige overheidsopdrachten veiligheidsrisico’s creëren, zoals de verstoring van de continuïteit van vitale infrastructuur, spionage, weglekken van staatsgeheimen en onwenselijke afhankelijkheid. In het recente regeerakkoord werd dit benadrukt door onder andere het verminderen van de afhankelijkheid voor ‘strategische goederen’ na te streven. Op EU niveau zijn er al stappen genomen om afhankelijkheid van andere werelddelen die onze visie over de open samenleving niet delen, te verminderen en zodoende de eigen ‘strategische autonomie’ te versterken, bijvoorbeeld door het screenen van buitenlandse investeringen. Door de Russische invasie van Oekraïne is deze trend in een stroomversnelling geraakt.

Om veiligheidsorganisaties binnen de uitgangspunten van de Europese aanbestedingsregulering meer ruimte te geven om risico’s voor de nationale veiligheid zoveel als mogelijk te beperken, heeft de EU wetgever in 2009 een speciale aanbestedingsrichtlijn vastgesteld voor overheidsopdrachten op defensie- en veiligheidsgebied (Richtlijn 2009/81/EG), die in 2013 door de Nederlandse wetgever is geïmplementeerd in de Aanbestedingswet op Defensie- en Veiligheidsgebied (AwDV). In de aanbestedingspraktijk ontstaan veiligheidsrisico’s echter vaak ook bij overheden en nutsbedrijven waarvoor de speciale wetgeving niet direct bedoeld lijkt te zijn.

Binnen UUCePP wordt juridische en multidisciplinair onderzoek gedaan naar het effectief meewegen van veiligheidsrisico’s specifiek bij militaire overheidsopdrachten alsmede meer algemeen bij overheidsopdrachten van andere veiligheidsorganisaties, overheden en nutsbedrijven.

Deze inleidende tekst is deels afgeleid van de UUCePP Blog: Beter screeningssysteem nodig om nationale veiligheid bij overheidsaankopen te waarborgen.

Sub-onderwerpen en specifieke projecten

Initiële en Executive Onderwijs