BioCliVE
In honderden containers achter de kassen bootsen Utrechtse plant- en bodemecologen natuurlijk grasland na en onderzoeken hierin het effect van een veranderend klimaat in combinatie met verlies van biodiversiteit. Dit Utrecht University Biodiversity and Climate Variability Experiment (UU BioCliVE) is een experiment dat uniek is in zijn omvang en looptijd.
Het landoppervlak van Nederland bestaat voor 30 procent uit grasland. Door klimaatverandering krijgen deze en andere landschappen in de toekomst vaker te maken met extreem weer, zoals langdurige zomerdroogtes en overstromingen door zeer zware regenval. Tegelijkertijd neemt wereldwijd de biodiversiteit in hoog tempo af; graslandsoorten verdwijnen uit de Nederlandse landschappen door overmatig stikstofgebruik, ontwatering en versnippering van hun leefgebied.
Die ontwikkeling is problematisch, want de verwachting is juist dat gebieden met een hoge biodiversiteit beter bestand zijn tegen deze extreme weersomstandigheden. “Dat komt doordat er dankzij de grote verscheidenheid aan soorten in meer diverse ecosystemen altijd wel één of meerdere soorten zijn die het onder extreme omstandigheden wel goed doen en kunnen overleven”, legt ecoloog George Kowalchuk uit.
Containers
In een groots en langdurig experiment testen de onderzoekers die hypothese, door voor het eerst de combinatie van klimaatverandering en verlies van biodiversiteit te testen. Achter de kassen van de Botanische Tuinen plaatsten ze 352 containers die elk grofweg 1.000 liter bodemmateriaal bevatten, afkomstig van een natuurlijk riviergrasland. De biodiversiteit in deze containers varieert: sommige bevatten 1 of 4 plantensoorten, andere 8 of 12.
De graslandjes worden blootgesteld aan verschillende klimaatregimes: sommige krijgen te maken met nattere winters en drogere zomers, andere met extreem weer, een verschuiving in het huidige neerslagpatroon of een combinatie daarvan. “Daarmee hopen de onderzoekers te kunnen bepalen in hoeverre graslandbiodiversiteit de negatieve effecten van toekomstige extreme weersomstandigheden kan opvangen, en hoe sterk de buffercapaciteit van graslanden afneemt bij verlies van biodiversiteit”, vertelt Kowalchuk
Toekomstbestendig grasland
BioCliVE simuleert met deze opzet het grasland van de toekomst. De schaal waarop dat gebeurt is uniek in de wereld, en ook de duur van het onderzoek is bijzonder. De onderzoekers zijn van plan de graslandjes gedurende 15 jaar te volgen om ook de langetermijneffecten in kaart te brengen. In 2017 zijn de containers geplaatst en na een periode waarin het grasland zich eerst goed kon ontwikkelen, worden ze vanaf begin 2020 blootgesteld aan de verschillende klimaatregimes. De kennis die de onderzoekers daarmee opdoen, kan worden gebruikt voor het maken van toekomstbestendige graslanden, die beter droogte, heftige neerslag en fluctuaties daarin aankunnen.
BioCliVE is een samenwerkingsproject van de plant- en bodemecologen van de groep Ecologie & Biodiversiteit van de Universiteit Utrecht: Yann Hautier, Mariet Hefting, George Kowalchuk, Edwin Pos, Merel Soons & Marijke van Kuijk.