We moeten blijven praten

“Als je lesgeeft, gaat het niet alleen over jou. Het gaat vooral over de studenten”, zegt Bruce Mutsvairo, hoogleraar en voorzitter van cluster Media, Politics and the Global South op de afdeling Media- en Cultuurstudies. Volgens hem is het gesprek met anderen essentieel zowel bij het onderzoek als bij het onderwijs.

Mutsvairo keerde vorig jaar - na een loopbaan in journalistiek en aan verschillende universiteiten in Groot-Brittannië, Australië en de Verenigde Staten - terug naar zijn alma mater Universiteit Utrecht. Hij heeft een interdisciplinaire kijk op ontwikkelingen in de media in niet-Westerse samenlevingen.

“Toen ik jong was, wist ik dat ik journalist wilde worden. Ik was altijd heel nieuwsgierig. Zelfs toen mensen bevredigende antwoorden gaven op mijn vragen, bleef ik me afvragen of er toch nog een andere manier was om naar het onderwerp te kijken. Het University College Utrecht, waar ik mijn bachelorstudie deed, zag ik als een perfecte omgeving. Als je het College verlaat, heb je de vaardigheden verworven om steeds vragen te blijven stellen. Na mijn afstuderen ging ik naar Cardiff om journalistiek te studeren, waarna ik begon te werken voor de Associated Press. Ik was altijd gericht op internationale onderwerpen. Ik denk dat die focus me ertoe bracht om over inclusiviteit na te denken. Als je internationaal werkt, ben je nooit alleen, maar kom je mensen uit alle hoeken van de wereld tegen die andere ideeën hebben dan jij. Daardoor begreep ik dat het nooit alleen over jezelf gaat. Er zijn altijd anderen met wie je rekening moet houden.”

Als leraren zouden we buiten de kaders moeten denken.

Breed denken

“Als ik lesgeef, ben ik altijd aan het denken wat studenten zouden willen leren. Ik weet dat ze geïnteresseerd zijn in inclusiviteit, en daarop kies ik dan ook mijn gastsprekers uit. Ik zoek altijd mensen met verschillende achtergronden als het gaat om bijvoorbeeld etniciteit, klasse en gender. Als je een goede cursus wilt geven, moet je verder denken dan je eigen netwerk. Als je lesgeeft, gaat het niet over jou. Het gaat over de studenten. Je kunt je afvragen hoe je de universiteit toegankelijker kunt maken en mensen uit minder welvarende milieus ook kunt betrekken.”

“Als ik een cursus geef zoals die over participatorische politiek en media, die ik in het voorjaar aan het University College gaf, denk ik dat het nodig is om perspectieven uit de samenleving in de volle breedte mee te nemen. We moeten ook luisteren naar mensen die gemeenschapsleiders zijn, niet alleen naar academici zoals wij. Ik heb voorkeur voor een breed concept van het woord ‘expert’. Iedereen is expert in het leven. Je hebt daar geen diploma voor nodig. Als docenten zouden we buiten de kaders moeten denken. Jonge mensen doen dat uit zichzelf. Ze zijn van een generatie die heel gevoelig is voor ongelijkheid. Ze realiseren zich dat ze aan een eliteinstituut studeren, maar tegelijkertijd zijn ze zich heel erg bewust van de behoefte aan inclusiviteit.”

Zeggenschap van studenten

“Ik denk dat studenten een grotere rol zouden moeten hebben in de klas. De vraag is, in welke mate dat zou moeten gebeuren. Aan het University College Utrecht bestaat al een door studenten ontworpen cursus. Nu willen ze meebeslissen over het hele lesprogramma. Daar ben ik niet zo zeker van. We moeten daarover met elkaar praten. Misschien gebeurt het niet in een handomdraai, maar dat wil niet zeggen dat het niet in de toekomst zou kunnen gebeuren. Ik vind wel dat studenten betrokken zouden moeten zijn bij het bepalen van leerdoelen. Wij docenten denken soms dat we de enigen zijn die weten wat kennis is. Volgens mij is dat maar de vraag. De beslissing over wat kennis is zou een doorlopende dialoog moeten zijn tussen studenten, docenten en andere belangstellenden, des te meer in onze huidige ontwrichte samenleving. Niemand heeft alle antwoorden in pacht.”

“Ik ben geen radicaal. Ik ben ook niet graag radicaal. Ik geloof dat alles mogelijk is door het gesprek aan te gaan en ik vind niet dat we alles nu meteen zouden moeten veranderen. Maar ik wil wel naar de studenten luisteren, en als ze me overtuigen – waarom niet? Ik vind het leuk om overtuigd te worden. Ik wil tegelijkertijd redelijk en pragmatisch zijn. Je moet gewoon de tijd zijn werk laten doen. We hoeven niet alles te veranderen, maar we kunnen wel experimenteren. Waarom niet een paar jaar vooruit kijken en beslissen dat we bijvoorbeeld volgend jaar een of twee cursussen samen ontwerpen en daarna kijken hoe het gaat. Verandering heeft tijd nodig, ook aan de universiteit. Het is een geleidelijk proces. We moeten blijven praten, het gesprek in de lucht houden. We moeten geduld hebben.”

Verandering is overal lastig.

“Verandering is overal lastig. We zijn allemaal comfortabel met wat we al weten, ook ik. Maar we kunnen onszelf net een beetje verder duwen en ons afvragen of we tevreden moeten zijn met dingen zoals ze zijn. Er zijn misschien meer mogelijkheden als we ons vizier open houden. We ontdekken misschien heel andere dingen. Wat mij betreft; ik blijf me afvragen wat ik hier doe. Ook onze rollen aan de universiteit zijn aan verandering onderhevig als de samenleving om ons heen verandert. We zouden ons niet moeten laten hinderen door onze eigen beperkingen.”

We zouden ons niet moeten laten hinderen door onze eigen beperkingen.

Doorlopend gesprek

“Het lijkt vaak dat mensen niet willen wachten. We zijn ongeduldig geworden. Alle technologieën hebben daar zeker aan bijgedragen. We verwachten dat we meteen antwoord krijgen op alles. Zo werkt een gesprek niet. Het vraagt om tijd. Praten vraagt om geduld. Er is geen haast bij. De verandering hoeft niet direct plaats te vinden. Neem de Amerikaanse burgerrechtenbeweging: die kwam niet tot stand in een etmaal. Aan de universiteit staan we ook onder druk. Er is een deadline voor alles. Er is te weinig tijd voor het denken of voor het lezen zelfs. Als iemand je mailt, verwachten ze een antwoord binnen een minuut. Wat een waanzin.”

“Mensen denken soms dat je een gesprek hebt en het daarmee klaar is. Het is belangrijk dat de universiteit met het gesprek is begonnen en erkent dat diversiteit en inclusie van belang zijn. Ik hoop dat ook de toekomstige leiders diversiteit omarmen. We luisteren naar elkaar en proberen een weg te vinden om een betere samenleving tot stand te brengen. Dat is het gesprek dat we moeten blijven voeren, een gezond gesprek. Het betekent ook dat we naar degenen moeten luisteren die tegen diversiteit en inclusie zijn. Sluit niemand uit. We willen geen situatie waarbij geldt ‘jij hebt ongelijk, ik heb gelijk’. Zo werkt een gesprek niet.”

Eind september verscheen een ander interview met Bruce Mutsvairo, lees het hier.