Haal het beste uit beide werelden als eerste-generatie-student

Als je als eerste in je gezin naar de universiteit gaat (als zogenoemde “eerste-generatie-student”), vind je doorgaans moeilijker je weg. Zo blijkt uit onderzoek dat de studieloopbaan van studenten van wie de ouders naar de universiteit zijn geweest, vaak succesvoller is dan die van eerste-generatie-studenten. Extra aandacht voor deze groep is daarom meer dan gerechtvaardigd.

Toen ik vroeger als schoonmaker werkte in een ziekenhuis, had ik nooit kunnen bedenken dat ik nu als promovenda zou werken op divisie Beeld en Oncologie van het UMC Utrecht, met een nog onlangs behaalde post-master klinische epidemiologie op zak. De weg ernaar toe was niet vanzelfsprekend.

Ik kwam uit een onstabiel gezin met een laag inkomen in Nederland en zorgde voor andere familieleden. Nadat ik gezakt was voor mijn examens, moest ik naar een middelbare school in een andere stad, op mezelf wonen en werken om rekeningen te betalen. Met verschillende betaalde baantjes in mijn laatste jaar, had ik een moeilijke start op de universiteit.Met deze bagage begon ik te studeren.

Op basis van mijn ervaringen als eerste in mijn familie die naar de universiteit ging, met sociale en financiële uitdagingen onderweg, wil ik graag mijn lessen geven aan andere eerste-generatie-studenten die zich in een vergelijkbare positie zouden kunnen bevinden.

Neem de tijd om te wennen  

Ik voelde me een vreemdeling op de universiteit omdat sommige dingen niet vanzelfsprekend waren en vrij nieuw waren. Ik vond het moeilijk om te begrijpen hoe de universiteit werkt en wat de 'ongeschreven regels' zijn. De manier van deelnemen in colleges, de manier van spreken of vragen stellen. Het is meer een kwestie van ‘know-how’ dan van ‘know-what’. Je leert met de tijd hoe dit werkt. Ga naar sociale activiteiten van de universiteit en ontmoet mensen om ervaringen en uitdagingen uit te wisselen, en je zult merken dat je niet de enige bent.

Misschien word je ook geconfronteerd met het feit dat het moeilijk is om de stress van je studie en de academische wereld uit te leggen aan familieleden die nog nooit op de universiteit hebben gestudeerd. Dit blijft lastig, maar het kan helpen om een studieopdracht te delen of familieleden mee te nemen naar de universiteit om de omgeving te laten zien.

Vergelijk nooit met anderen

De echte uitdagingen ontstaan vooral door het trekken van vergelijkingen. Ik herkende mezelf nauwelijks in mijn mede-studenten en uitzoeken hoe de universiteit werkt riep veel twijfels op. Exemplarisch voor deze spagaat en ook meteen één van de meer ‘vermoeiende’ vragen, vond ik altijd: “waar studeer jij ”?. Terwijl de vraag in de familie en nabije omgeving was: “waarom studeer je eigenlijk ”? Trek je niets aan van de tegenstrijdige vanzelfsprekendheden die je tegenkomt.

Het onderwijssysteem gaf me vaak het gevoel om studenten met verschillende capaciteiten te verdelen. Omdat ik studie en werk moest combineren, kon ik niet veel tijd aan mijn studie besteden als mijn medestudenten. Daardoor had ik ook niet altijd de cijfers waar ik op hoopte en dat was frustrerend.  Wees er van bewust dat je kwaliteiten niet in één cijfer te vangen zijn.

Stop met jezelf te vergelijken met anderen door je te richten op je sterke punten en wat je zelf hebt bereikt. Met goede motivatie, veerkracht en doorzettingsvermogen zul je veel meer bereiken.

Leer prioriteiten stellen, studie is er één van

Door mijn omstandigheden moest ik leren om prioriteiten te stellen en financiële zekerheid te creëren tijdens mijn eerste drie jaar aan de universiteit. Dit zorgde voor veel druk en daardoor had ik moeite om tijd te besteden aan en me te concentreren op mijn studie. Jammer dat er geen cum laude bestaat voor de meeste geslaagde hertentamens, anders had ik die in het eerste jaar van mijn bachelor gekregen.

Er is geen uniforme aanpak om prioriteiten te leren stellen en het hangt echt van het moment af. Het is ook heel normaal dat je je overweldigd voelt door alle veranderingen of geen zin hebt om te studeren. Wees niet te streng voor jezelf. Zorg er in ieder geval voor dat je vóór de eerste college dag op de hoogte bent van het rooster, alle deadlines, colleges en verplichtingen. Ik heb bijna altijd alle colleges bijgewoond en er actief aan deelgenomen. Ook heb ik de materie aan medestudenten uitgelegd. Hier heb ik het meeste van geleerd. Over het algemeen worden de belangrijkste onderwerpen behandeld in de colleges waarop je wordt getoetst en je zal meer plezier hebben als je samen met medestudenten studeert.

Ga in gesprek en zoek een mentor

Praat met mensen van wie je denkt dat ze iets goed doen. Er is geen vaste manier om een mentor te vinden. Dit hoeven hoeft zeker geen mensen te zijn met een vergelijkbare achtergrond als jij. Het kan iedereen zijn op verschillende niveaus - van studiegenoten tot faculteitsleden, en binnen of buiten de academische wereld. Denk aan mensen met loopbanen die je interessant lijkt. Overigens vinden mensen het meestal leuk om over hun werk te praten.

Voor mij was dat vrijwel in elke ‘hoofdstuk’ iemand anders. Een leraar op de middelbare school, een collega bij mijn afstudeerbedrijf en ik vraag ook vaak advies aan mijn (co)promotoren. Hiernaast praat ik ook regelmatig met studenten over hun uitdagingen. Hierdoor heb ik mezelf ook beter leren kennen en verder ontwikkeld.

Gewoon vragen

Eerste-generatie-studenten kunnen dankbaar zijn met wat ze krijgen aangeboden, dat ze niet weten dat ze soms best om meer, of iets anders mogen vragen. Zelf wachtte ik te lang met het vragen om advies of hulp. Vragen kun je leren: begin met kleine dingen. Ik vroeg bijvoorbeeld of ik een studieboek kon lenen van de docenten die het vak gaven (win-win: je komt meteen geïnteresseerd en betrokken over) en vroeg financieel advies aan de studieadviseur. Jaren later, aan het eind van een interview voor mijn masterscriptie met mijn huidige promotor, vroeg ik haar of ik onder haar begeleiding mocht promoveren en het gebeurde.

Als je vragen stelt, laat je in feite zien dat je proactief bent en bereid om te leren. Je kunt blijven puzzelen, maar dat brengt je nergens.

Neem de leiding en investeer in jezelf 

Neem het heft in eigen handen en maak gebruik van de mogelijkheden die veel universiteiten bieden om je naast je studie breder te ontwikkelen. Ik heb zelf bijvoorbeeld taalcursussen gevolgd in Nederlands, Engels en spreken in het openbaar. Ik groeide op in een gezin waar thuis Maleis gesproken werd, waardoor ik moeite had met het verwoorden van ingewikkelde termen in zowel Nederlands als Engels. Ik was ook niet gewend om publiekelijk te spreken en ik had ook moeite met stotteren. Daarom volgde ik verschillende taaltrainingen.

Ook heb ik een cursus academisch lezen gevolgd. Een cursus academisch lezen is onontbeerlijk, ongeacht hoe goed je beheersing van een taal is. Het helpt om teksten goed te lezen, het vocabulaire je eigen te maken, te begrijpen en te analyseren. Sommige cursussen worden gratis aangeboden op het internet. Onthoud: goede dingen moeten tijd hebben.

Je tijd aan de universiteit is ook gewijd aan persoonlijke ontwikkeling. Om uit te vinden wat je leuk vindt, maar ook om uit te vinden wat je niet leuk vindt. Durf nieuwe dingen te proberen en wees niet bang om fouten te maken; dat zijn lessen en goede momenten voor je ontwikkeling.

Vertrouw op je eigen kunnen

Veel eerste-generatie-studenten hebben een sterk arbeidsethos, zijn bevlogen en toegewijd. Ze kunnen goed vooruitdenken en bruggen bouwen tussen verschillende werelden en groepen mensen. Het aanpassen in verschillende sociale omgevingen gaat ze ook meestal gemakkelijk af. Ze zijn vaak heel goed in het vertalen van theoretische kennis naar de praktijk. Dit zijn vaardigheden die heel belangrijk zijn voor de wetenschap, maar ook daarbuiten.

Voel je dus niet belemmerd als ‘eerste-generatie-student’, maar doe er je voordeel mee en haal het beste uit beide werelden!