Richtlijnen voor het gebruik van generatieve AI
AI (Artificial Intelligence) verwijst naar de mogelijkheid van een machine om vaardigheden te vertonen - zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit, die de mens eigen zijn. Binnen dit domein schittert generatieve AI als de meester van creatie. Het stelt machines in staat om op basis van bestaande gegevens nieuwe content te genereren, variërend van beelden tot tekst en geluid.
Op deze pagina vind je de huidige richtlijnen voor het gebruik van generatieve AI binnen de Universiteit Utrecht (UU). Deze richtlijnen maken het mogelijk om de kansen van generatieve AI te benutten, terwijl we tegelijkertijd de risico’s van het gebruik beperken.
Waar kun je generatieve AI voor gebruiken?
Generatieve AI kent veel toepassingsgebieden waardoor het voor verschillende soorten gebruikers interessant kan zijn. Klik op onderstaande thumbnails om meer te lezen over de diverse toepassingen van AI.
Risico's
Om de mogelijkheden van generatieve AI veilig te benutten, is het essentieel om de risico’s van het gebruik te erkennen en proactief maatregelen te treffen om ze te beperken. Hieronder vind je een lijst van de belangrijkste risico’s van het gebruik van Generatieve AI.
Privacy
De belangrijkste privacy-zorgen met betrekking tot AI hebben te maken met het risico op datalekken en onrechtmatige toegang tot persoonlijke informatie. Met de hoeveelheid data die wordt verzameld en verwerkt, bestaat het gevaar dat deze in verkeerde handen terechtkomt, bijvoorbeeld door hacking.
Copyright
Generatieve AI kan inhoud genereren die in strijd is met het auteursrecht, door content te creëren die gebaseerd is op bestaande auteursrechtelijk beschermde werken zonder toestemming van de rechthebbenden. Dit kan leiden tot juridische problemen en claims van inbreuk. Als AI inhoud genereert die sterk lijkt op bestaande werken, kan dit leiden tot beschuldigingen van plagiaat, waarbij de oorspronkelijke auteursrechthouders van mening kunnen zijn dat hun werk ongeoorloofd wordt gekopieerd.
Gebrek aan verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid
Omdat generatieve AI autonoom inhoud kan genereren, is het soms moeilijk om vast te stellen wie verantwoordelijk is voor de gegenereerde inhoud. Verschillende partijen, zoals de ontwikkelaar van de AI-tool, de gebruiker of zelfs de AI zelf, kunnen betrokken zijn.
Incorrecte of discriminerende inhoud
Generatieve AI is afhankelijk van trainingsdata en kan vooroordelen bevatten die zich kunnen vertalen naar de gegenereerde output. Dit kan leiden tot discriminatie of ongelijkheid, bijvoorbeeld in het geval van sollicitatieprocedures of besluitvorming. Hiernaast kan de technologie output genereren die van mindere kwaliteit is of incorrecte resultaten bevat.
Afhankelijkheid van technologie
Afhankelijkheid van generatieve AI kan ertoe leiden dat medewerkers bepaalde vaardigheden en expertise verliezen. Hiernaast kan het gebruik van AI leiden tot het verlies van banen die geautomatiseerd kunnen worden. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen het gebruik van generatieve AI en het behoud van menselijke kennis en inzichten.
Veiligheid
Generatieve AI kan worden misbruikt door kwaadwillenden, bijvoorbeeld om documenten te vervalsen of om beeld- en audiocontent te manipuleren (deep-fakes). Dit kan veiligheidsrisico's met zich meebrengen, zoals (identiteits-) fraude.
Richtlijnen voor het gebruik van generatieve AI
Wanneer je als medewerker van de Universiteit Utrecht gebruik maakt van generatieve AI applicaties, dien je de volgende richtlijnen na te leven.
a. Privacy en Gegevensbescherming
Er worden geen (bijzondere) persoons- en/of bedrijfsgegevens gedeeld tijdens het gebruik van de diverse generatieve AI applicaties.
De UU gaat op zorgvuldige wijze met persoonsgegevens om en handelt binnen de grenzen van de wet, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Persoonsgegevens worden niet verhuurd, verkocht of op andere wijze gedeeld met of verstrekt aan derden.
b. Intellectueel Eigendom
Iedere AI gegenereerde uiting moet grondig gecontroleerd worden om te garanderen dat de inhoud in overeenstemming is met de geldende auteursrechtwetten en dat eventuele toestemmingen of licenties correct zijn verkregen.
Er zijn online plagiaatcontroletools beschikbaar die kunnen helpen bij het identificeren van mogelijke duplicaten van bestaande inhoud. Populaire plagiaatcontroletools zijn Turnitin, Copyscape en Grammarly.
Wanneer er gebruik wordt gemaakt van specifieke informatie, citaten of ideeën uit een auteursrechtelijk beschermd werk, moeten de bron en de auteur vermeld worden.
c. Verantwoording en transparantie
Iedere AI gegenereerde uiting moet grondig gecontroleerd worden om de verspreiding van incorrecte informatie en/of discriminerende inhoud te voorkomen.
Er mag in geen enkel geval gebruik worden gemaakt van generatieve AI om illegale, schadelijke en/of discriminerende handelingen te verrichten. De Universiteit Utrecht heeft enkele specifieke gedragsvoorschriften vastgelegd. In de Code of Conduct (pdf) staan de omgangsregels van de Universiteit Utrecht en de waarden die richting geven aan het werken en studeren aan de universiteit.
Wanneer je als medewerker van de Universiteit Utrecht gebruik maakt van generatieve AI applicaties in je werkzaamheden, ben je zelf verantwoordelijk voor de gegenereerde inhoud. Dit betekent dat je aansprakelijk bent in het geval van schade of ongewenste gevolgen door het gebruik van AI.
Het is van belang dat medewerkers het gebruik van AI in hun werkzaamheden erkennen. Als enige vorm van AI wordt gebruikt, moeten de gebruikte hulpmiddelen worden vermeld.