Onderzoek naar relatie mens en hulphond krijgt bekendheid

Joris Wijnker is reserveofficier bij de landmacht én dierenarts. Het leek hem wel wat om die twee rollen ooit op enige wijze te combineren. “Dus toen de mogelijkheid zich voordeed om het initiatief te nemen in het onderzoek naar de relatie en interactie tussen mensen met een posttraumatische stressstoornis en honden, aarzelde ik geen moment.” Nederland telt zo’n 125.000 veteranen. Zes of zeven procent van hen ontwikkelt PTSS. “Dat zijn nogal wat mensen. Met ons V-PWR onderzoeksproject kunnen we werkelijk iets voor hen betekenen. Het maakt mijn beroep nog betekenisvoller.”

De relatie tussen mens en dier kan bijzonder intens zijn. Een van de verhalen die dat het best illustreert is het verhaal van hond Judy, een Engelse pointer. Wijnker: “Deze jachthond leefde gedurende de Tweede Wereldoorlog onder meer in Jappenkampen. Er zijn meerdere boeken geschreven over Judy, over hoe soldaten hun tijd in het Jappenkamp hebben doorstaan dankzij de aanwezigheid van en de zorg voor deze hond. Judy maakte het voor hen de moeite waard om vol te houden. Het beest heeft hierdoor meerdere levens gered.”

Kameraadschap in het leger

Dergelijke oersterke kameraadschappen vind je, zeker in het leger, ook tussen mensen. “Sterker nog”, verduidelijkt Wijnker, “het is een kernwaarde bij Defensie. Je werkt altijd in tweetallen. Je deelt met je buddy een tentje. Als de een slaapt, waakt de ander. Omdat een spiegel veelal ontbreekt breng je bij elkaar gezichtscamouflage aan. Daarnaast is de kans aanwezig dat je samen heftige oorlogservaringen opdoet. Dan zoek je zeker ook steun bij elkaar.” 

Herbelevingen

Een militair die na een missie thuiskomt kan vaak wel overweg met alles wat hem of haar is overkomen. Maar een kleine groep lukt het niet: die militairen kunnen PTSS ontwikkelen. “Ze hebben bijvoorbeeld nachtmerries over en herbelevingen van de meest afgrijselijke gebeurtenissen. Sommigen hebben de grootste moeite om met hun angsten en ervaringen om te gaan. Als die onmacht er dan plots als woede toch uit knalt, is dat voor hun omgeving niet zelden onbegrijpelijk. De veteraan lijkt er in zijn eentje voor te staan.”

Waaróm en hoe werkt die relatie tussen mens en hond?

Hond helpt

Een hond kan dan uitkomst bieden. “Dat een hond hierin een hulp kan zijn, weten we simpelweg al uit ervaring. Een hond biedt steun aan de veteraan met PTSS. En hij vangt signalen op. Als de veteraan bijvoorbeeld een nachtmerrie heeft en heel onrustig wordt, dan grijpt de PTSS-hulphond in. Door hem wakker te maken, haalt hij de voormalig militair uit de nare herbeleving.” De vraag die de V-PWR onderzoeksgroep beantwoord wil zien: waaróm en hoe werkt die relatie tussen mens en hond? “Als we die vraag weten te beantwoorden, hebben we het meetbaar gemaakt en kunnen we allicht de inzet van de hond bij de veteraan met PTSS nog verder verbeteren.”

Dierenwelzijn

Het is niet het enige waar de onderzoeksgroep aandacht voor heeft. “Tegelijkertijd willen we weten hoe het met het dierenwelzijn van de PTSS-hulphond zit. In tegenstelling tot andere hulphonden zijn ze nooit echt vrij. Als zijn baasje slaapt en een nachtmerrie ondergaat, is de PTSS-hulphond getraind om hem uit die nachtmerrie te halen. Maar wat voor een gevolgen heeft een dergelijke onderbroken nachtrust voor deze honden? Ook dat gaan we achterhalen, onder meer door honden uit te rusten met een smarthalsband en door hun stresshormonen te meten.”

Dankzij het Universiteitsfonds konden we een vliegende start maken

Online zichtbaarheid

Het V-PWR onderzoeksproject loopt al enige tijd. “Het gaat goed, we hebben al heel wat geld opgehaald om ons onderzoek almaar verder uit te bouwen.” Dankzij het Universiteitsfonds, dat het project koppelde aan de wervingscampagne ‘Doorgeven’, heeft het een vliegende start kunnen maken. “Ja, ook financieel was dat welkom. Maar belangrijker: ze maakten ons project, ook online, zichtbaar. En door die zichtbaarheid kwamen weer anderen naar ons toe die ons wilden helpen. 

Sponsorloop

Laatst werd ik benaderd door twee jonge militairen van de Koninklijke Marechaussee. Zij hebben collega’s met PTSS en wilden wat voor hen doen. In hun zoektocht kwamen ze bij ons project uit. Ze vroegen mij of ze een sponsorloop mochten organiseren, waarbij de opbrengst ten goede komt aan ons onderzoek. Zonder enige vorm van zichtbaarheid, in beginsel geschonken door het Universiteitsfonds, hadden deze jongens waarschijnlijk nooit bij ons uitgekomen. Dankzij hun inzet wordt ons onderzoeksproject nu steeds sterker, en zelfstandiger.”

‘Doorgeven’ is de naam van de jaarlijkse wervingscampagne die het Utrechts Universiteitsfonds organiseert. Vrienden, alumni, medewerkers en studenten geven gul aan projecten die het fonds jaarlijks selecteert. In 2018 bracht u het prachtige bedrag van 191.555,71 euro bij elkaar. Een bedrag dat werd verdeeld onder vier mooie projecten. Naast het V-PWR-onderzoek steunde het Utrechts Universiteitsfonds excellente studenten via de Utrecht Excellence Scholarships, vluchtelingstudenten via Incluusion en het onderzoeksproject ‘Kasboekje van Nederland’, waarbij de financiële geschiedenis van Nederland in kaart wordt gebracht. Bekijk ook de huidige projecten van Doorgeven.