Public Governance

De leerstoelgroep Public Governance bestudeert politiek en bestuur in democratische samenlevingen. In deze groep werken bestuurskundigen en politicologen samen en dragen zo op unieke wijze bij aan belangrijke wetenschappelijke debatten en aan de aanpak van urgente maatschappelijke vraagstukken. De belangrijkste focusgebieden van de groep zijn: (1) Politiek-bestuurlijk gedrag op verschillende overheidsniveaus; (2) Verantwoording en toezicht

De programmaleiders voor Public Governance zijn prof.dr. Barbara Vis en prof.dr. Thomas Schillemans.

Inhoud:

Politiek-bestuurlijk gedrag op verschillende overheidsniveaus
Verantwoording en toezicht
Interdisciplinaire thema’s en multimethoden aanpak
Onderwijs
Samenwerking
Onderzoeksprojecten
Onderzoeksmedewerkers

Politiek-bestuurlijk gedrag op verschillende overheidsniveaus

Het onderzoek onder deze eerste noemer is gericht op het gedrag van politiek-bestuurlijke elites, zoals staatshoofden, parlementsleden, hoge ambtenaren en lokale politici; het gedrag van hun instituties, zoals de Europese Commissie of politieke partijen, en het gedrag van burgers. Meer in het bijzonder bestuderen onze onderzoekers de volgende onderwerpen:

Bestuur, besluitvorming en leiderschap in de EU;
Oordeels- en besluitvorming door gekozen vertegenwoordigers op landelijk, regionaal en lokaal niveau;
Het gedrag van politieke partijen, waaronder rechts-populistische partijen en partijen in Midden- en Oost-Europa;
Nieuwe typen vertegenwoordiging op lokaal niveau en lokale democratische innovatie, zoals G1000;
Nieuwe vormen van participatie en burgerschap in de mondiale netwerksamenleving;
Politieke druk op traditionele waarden van openbaar bestuur en beleidsprocessen, zoals populisme en mondialisering.

Verantwoording en toezicht

Taken van de overheid worden in toenemende mate uit handen gegeven aan quasi-autonome experts, hybride organisaties, onafhankelijke bestuursorganen en private organisaties; daarom zijn verantwoording en regulering belangrijke onderwerpen voor wetenschappers die onderzoek doen naar openbaar bestuur. Verantwoording is al vele jaren een kernthema binnen USBO. Regulatory Governance – een interdisciplinair vakgebied waar onderzoekers regulering via markten bestuderen – is een thema dat steeds belangrijker wordt. Meer in het bijzonder richten onze onderzoekers zich op de volgende onderwerpen:

De invloed van verantwoordingssystemen op gedrag binnen organisaties;
De interacties tussen organisatorische autonomie, toezicht en regulering, verantwoording en reputatie;
De ontwikkeling van nieuwe regulerings- en verantwoordingsstructuren in meer horizontale, verbonden en open samenlevingen;
De dynamiek tussen politiek, bestuur en beleid en media en digitalisering

Interdisciplinaire thema’s & multimethoden aanpak

De groep Public Governance opereert op het snijvlak van de bestuurskunde en de politicologie. Ons onderzoek heeft als doel om inzicht te krijgen in hoe politieke instituties en omstandigheden van invloed zijn op de uiteenlopende organisaties die beleid implementeren. Uitgangspunt voor veel van het onderzoek vormen de veranderende relaties tussen overheden, markten en burgers.

We doen onderzoek naar nieuwe uitdagingen voor democratie, legitimiteit en participatie. Om inzicht te krijgen in de effecten van veranderende vormen van openbaar bestuur, integreren onderzoekers gedragsonderzoek met kennis die voortkomt uit meer traditioneel bestuurskundig onderzoek. Dit biedt nieuwe perspectieven op besluitvorming, verantwoording en regulering.

Onderzoekers van Public Governance gebruiken in hun werk een keur aan methodologische benaderingen, zoals casestudy’s, interviews, etnografie, experimenten, enquêtes, tekstanalyse (geautomatiseerd dan wel handmatig), en historische en politiek-theoretische analyses. Ze leveren ook een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van methoden, met name van Cognitive Mapping en Qualitative Comparative Analysis (QCA).

Onderwijs

De leerstoelgroep Public Governance verzorgt onderwijs op alle niveaus: bachelor, (onderzoeks)masters en Executive Masters, voert onderzoek uit dat is gericht op allerlei vakbladen op het gebied van openbaar bestuur en politieke wetenschap en op professionele outlets, en verleent adviesdiensten via USBO Advies. We verzorgen niet alleen onderwijs, maar doen ook onderzoek naar onderwijs, en de universiteit als publieke institutie. Net als de andere USBO-leerstoelgroepen hebben we als doel om educatieve waarde en maatschappelijke impact te genereren op basis van hoogwaardig academisch onderzoek.

Samenwerking

Onderzoekers van de groep Public Governance werken uitgebreid samen met partijen binnen en buiten de Universiteit Utrecht. Binnen de Universiteit Utrecht nemen ze actief deel aan het strategische onderzoeksthema Instituties voor Open Samenlevingen, de stream Behaviour & Institutions en de hub Security in Open Societies, en aan het onderzoeksfocusgebied Governing the Digital Society.

Buiten de Universiteit Utrecht participeren onderzoekers van Public Governance in landelijke en internationale samenwerkingsverbanden, bijvoorbeeld de Nationale Wetenschapsagenda of Horizon 2020. Hieronder zijn voorbeelden van dergelijke onderzoeksprojecten te vinden. Er zijn ook vruchtbare relaties met externe organisaties, zoals de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), de Universiteit voor Humanistiek en de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB).

Onderzoeksprojecten

Enkele voorbeelden van lopende en recent afgeronde Public Governance onderzoeksprojecten:

Voorbeelden van lopende projecten:

Toezicht met Gezag
Waarop berust de reputatie van toezichthouders? Wat is het effect van reputatie op naleving van toezicht ondervindende organisaties? En wat kunnen toezichthouders doen om een meer gezagvolle reputatie te cultiveren? Dit zijn de vragen die centraal staan in het project Toezicht met Gezag, gefinancierd door NWO en de Inspectieraad, onder leiding van Judith van Erp en Erik Hans Klijn (EUR).
Van gevreesde naar gevoelde verantwoordingsplicht: betere publieke verantwoording dankzij een individuele benadering
Publieke verantwoording moet verantwoordelijkheidsgevoel oproepen, maar leidt vaak tot negatieve emoties, zoals angst en frustratie. Deze negatieve emoties zitten goed werk in de weg en verhinderen de creatie van publieke waarde. In dit project, mogelijk gemaakt door een VENI beurs van NWO, combineert Sjors Overman inzichten uit de psychologie en de bestuurskunde om verschillende types ambtenaren te onderzoeken en hun verantwoording te verbeteren.
Politicians under Radical Uncertainty: How Uncertain Phenomena Influence Political Elites’ Behavior (RADIUNCE)
Het RADIUNCE-project, onder leiding van Barbara Vis en gefinancierd door de Europese Commissie via een ERC Consolidator beurs, onderzoekt de vraag hoe politici reageren op verschillende soorten onzekere fenomenen (radicaal, oplosbaar). Het doel van RADIUNCE is het ontwikkelen van een theorie die deze vraag beantwoordt. Hiertoe integreren de onderzoekers inzichten uit meerdere disciplines (zoals politieke wetenschappen, psychologie, gedragseconomie) en maken zij gebruik van een innovatieve mixed-methods aanpak (o.a., geautomatiseerde tekstanalyse, survey-experimenten, QCA). De empirische focus ligt op vier ontwikkelde democratieën met verschillende mogelijkheden en beperkingen om te reageren op onzekerheid. Vanuit Public Governance zijn ook Lisanne de Blok en Sjors Overman betrokken bij het project.
Revitalised democracy for resilient societies (REDRESS)
Met een breed consortium dat bestaat uit vier Nederlandse universiteiten, overheidsorganisaties en maatschappelijke partners op het gebied van democratische innovatie onderzoekt het REDRESS-project de effecten van combinaties van overleggerichte en stemmingsgerichte vormen van democratische innovaties (praten en stemmen). Het project is gefinancierd door NWO via een NWA-subsidie. Onderzoekers van Public Governance zijn onder andere Krista Ettlinger en Ank Michels.
Trust in Regulatory Governance (TiGRe)
Het project Trust in Regulatory Governance (TiGRe) is een Europees samenwerkingsproject met o.a. de universiteiten van Lausanne, Antwerpen en Barcelona. Public Governance onderzoekers Judith van Erp, Lauren Fahy, Thomas Schillemans, Marija Aleksovska en Femke van Esch onderzoeken de manieren waarop publiek vertrouwen in Europese agentschappen gewaarborgd en versterkt kan worden.

Voorbeelden van afgeronde projecten:

Calibrating Public Accountability
Het Calibrating Public Accountability-project, geleid door Thomas Schillemans en gefinancierd door een VIDI-subsidie van NWO, onderzocht de effecten van verantwoording op gedrag en beslissingen in de publieke sector, met als doel te begrijpen wanneer verantwoording behulpzamer is (of minder irritant). Uit een innovatieve combinatie van theorieën en methoden uit de bestuurskunde en gedragswetenschappen, komt de belangrijkste boodschap dat verantwoordingsmechanismen gekalibreerd - op maat gemaakt - moeten worden in de context van organisaties, hun specifieke doelen en de gevoelde verantwoordelijkheid van het individu. Ga naar de website van dit project voor de onderzoeksbronnen (inclusief open data en een doorzoekbare database van honderden verantwoordingsstudies) en de Utrechtse proefschriftenserie over verantwoording: https://accountablegovernance.sites.uu.nl/
Europeanisering van Nederlandse gemeenten en provincies
Stikstofnormen, Italiaanse studenten, aanbesteding van jeugdzorg, subsidies voor een kaaswinkel, een grensoverschrijdend bedrijventerrein, Europese kennisnetwerken, Poolse arbeidsmigranten – op allerlei manieren drukt Europese integratie een stempel op het leven in gemeenten en provincies. In een onderzoek voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Huis van de Nederlandse Provincies zijn Hans Vollaard, Marij Swinkels, Lucia Feiters, Harmen Binnema en Lisanne de Blok nagegaan hoe gemeenten en provincies zich aanpassen aan Europese integratie, ook om aan te geven hoe zij daarop beter kunnen inspelen.
De kwaliteit van representatieve democratie in gemeenten, provincies en waterschappen
Via het Lokaal Kiezersonderzoek en het Provinciaal en Waterschapskiezersonderzoek laten Hans Vollaard, Harmen Binnema en Lisanne Blok zien wat inwoners denken over en doen in de lokale, provinciale en waterschapsdemocratie. Daarnaast hebben Hans Vollaard en Harmen Binnema de volksvertegenwoordigingen in het decentraal bestuur in kaart gebracht in Gemeenteraden: Ontstaan en ontwikkeling van lokale democratie (2018), Provinciale politiek: De provincies democratisch getoetst (2019) en Waterschappen: Democratie in een onbekend bestuur (2023).