Willemien Kets benoemd tot hoogleraar Speltheorie

Leerstoel richt zich op nieuwe wiskunde om de werkelijkheid beter te beschrijven

De Universiteit Utrecht benoemt Willemien Kets per 1 maart 2022 tot hoogleraar Speltheorie. Vanuit haar positie als hoogleraar zal Kets zich inzetten om speltheorie te versterken met nieuwe bouwstenen uit de wiskunde en sociale wetenschappen. Dat moet de weg vrijmaken om met speltheorie tot meer realistische beschrijvingen te komen van hoe mensen handelen.

Prof. dr. Willemien Kets
Prof. dr. Willemien Kets

Telkens wanneer we iemand passeren op straat, moeten we inschatten wat de ander van plan is. Passeren we elkaar linksom of rechtsom? Zal de ander opzij stappen? En zo nee, wat moet ik dan zelf doen? Door na te denken over wat de ander doet, voorkomen we botsingen en halen we het beste uit de situatie. Dat geldt niet alleen voor voetverkeer. Het geldt voor alle situaties waarbij de uitkomst afhangt van wat de ander doet. En dat zijn de meest uiteenlopende situaties, van samenwerken binnen een organisatie tot grote economische bewegingen.

Door zulke situaties te vangen in wiskundige termen, proberen onderzoekers na te gaan welke beslissingen mensen nemen en welke invloeden een rol spelen. Het vakgebied waarin dat gebeurt, heet speltheorie.

Veel belangrijke vragen

Speltheorie is een relatief jong vakgebied, dat in de jaren ’50 van de vorige eeuw uitgroeide tot een serieuze wetenschappelijke discipline. Sindsdien staan nog veel belangrijke vragen open, aldus Willemien Kets. Volgens de onderzoeker leunt het vakgebied te veel op het idee dat mensen rationeel en berekenend handelen. Om meer realistische voorspellingen te kunnen maken, zijn volgens Kets fundamentele verbeteringen binnen de speltheorie nodig.

Sociale en culturele invloeden

Kets onderzoekt hoe speltheorie meer realistische beschrijvingen van menselijk handelen kan voortbrengen door modellen uit te breiden met ideeën uit de psychologie. Ze richt zich daarbij vooral op de rol van sociale en culturele invloeden.

De invloed van cultuur op ons handelen is veel groter dan wat speltheorie nu doet vermoeden

De invloed van cultuur op ons handelen is veel groter dan wat speltheorie nu doet vermoeden, aldus Kets. “Wanneer we bijvoorbeeld omringd zijn door mensen met dezelfde culturele achtergrond, kunnen we gemakkelijker onze handelingen op elkaar afstemmen. Dat klinkt positief. Maar we zien ook dat mensen in die situatie juist minder snel veranderingen accepteren, zelfs als ze daar baat bij hebben.”

Buiten de gebaande paden

De bestaande bouwstenen van de speltheorie zijn niet voldoende om dat te bereiken, aldus Kets. De onderzoek wil als hoogleraar nieuwe bouwstenen ontwikkelen waarmee culturele en sociale aspecten alsnog de speltheorie kunnen verrijken. “Uiteindelijk kan dat leiden tot nieuwe inzichten over hoe je bijvoorbeeld organisaties moet ontwerpen”, zegt Kets. “Maar je kunt ook beter nagaan waarom sommige instituties wel werken en andere niet.”

Betere speltheorie kan leiden tot nieuwe inzichten in hoe je bijvoorbeeld organisaties moet ontwerpen

Om dit te realiseren werkt Kets buiten de gebaande paden van de speltheorie. Ze werkt daarvoor nauw samen met onderzoekers uit de wiskunde, sociale wetenschappen en economie.

Wiskunde en economie bij elkaar brengen

Als hoogleraar gaat Kets zich ook inzetten om economie en wiskunde dichter bij elkaar te brengen. “Veel maatschappelijke uitdagingen hebben een economische component, maar zijn moeilijk te bestuderen met de huidige economische modellen”, zegt Kets. “Denk bijvoorbeeld aan de energie-transitie, inkomensongelijkheid of veranderingen op de arbeidsmarkt. Om die te kunnen onderzoeken, hebben we nieuwe wiskunde nodig.”

Veel maatschappelijke uitdagingen hebben een economische component. Om die te kunnen onderzoeken, hebben we nieuwe wiskunde nodig.

Samen met onderzoekers van de vakgroep Computational Finance zet ze daarom een nieuwe dubbele bachelor op. Kets: “Studenten krijgen dan zowel de wiskundige als economische achtergrond om economische modellen te ontwikkelen voor de uitdagingen van nu.”

Interdisciplinaire loopbaan

De wetenschappelijke loopbaan van Kets is sterk interdisciplinair. Ze studeerde scheikunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde een doctoraat in de economie aan de Universiteit van Tilburg. Daarna werkte ze onder meer aan de University of Oxford en de Northwestern University. Ze is ook verbonden aan het Santa Fe Institute, dat zich vooral richt op onderzoek naar complexe systemen.